Na de Abbekerk: De Slag Om De Atlantische Oceaan

De herfst en winter van 1942 waren het dieptepunt van de slag, kijkend naar het aantal tot zinken gebrachte koopvaardijschepen. Toch was het ook het begin van de kentering, al werd die toen nog niet herkend. In het voorjaar van 1943 sloeg het voordeel helemaal over naar de geallieerden en haalde de Duitsers op een bepaald moment zelfs alle U-boten terug naar Frankrijk omdat de verliezen te groot waren. Belangrijkste oorzaken van de omslag waren de ontwikkeling van radar, die nu zelfs in vliegtuigen paste, waardoor U-boten ook in donker mist en slecht weer niet meer veilig waren aan de oppervlakte. De radio richtingzoeker was ook heel belangrijk en natuurlijk ook het feit dat de geallieerden de Duitse code hadden gekraakt.

Eigenlijk was vooral de Duitse koppigheid in het ontkennen dat de code gekraakt kon zijn, dat radar in vliegtuigen paste en dat radioverkeer locaties kon onthullen die maakte dat er pas veel te laat actie op werd ondernomen. Ook bleef men erg lang vasthouden aan massaproductie van bestaande (oude) ontwerpen van U-boten en was er weinig innovatie.
De geallieerden daarentegen innoveerden wel zowel in techniek als in tactiek. Door de deelname van de VS aan de oorlog kwamen steeds meer schepen en vliegtuigen beschikbaar voor onderzeebootbestrijding. Er werden aparte hunter-killer groepen gemaakt van vliegdekschepen en torpedobootjagers die gericht naar locaties waar U-boten werden vermoed (of konvooien die zwaar werden aangevallen) werden gestuurd.
Er was geen plaats of tijd meer op de oceanen waar een Uboot veilig was.

Richting Engeland, een Liberty Schip in konvooi RA64 stoomt door zware zeeen in de Noordelijke IJszee.
(Source: ADMIRALTY OFFICIAL COLLECTION)

Daarnaast bouwde de Amerikaanse industrie standaard schepen (Liberty schepen) in een onwaarschijnlijk tempo. In 1943 koste het gemiddeld 43 dagen om een schip te bouwen en werden er elke dag drie(!) te water gelaten. De ’tonnage war’ was daarmee onmogelijk meer te winnen voor Duitsland. De opbouw van troepen en materieel in Engeland die de invasie van Europa mogelijk zou maken kon beginnen nu een groot deel van de schepen ongeschonden de Atlantische oceaan over kon steken.

Vanaf de zomer 1943 was de U-boot eigenlijk uitgespeeld. Maar toch bleven ze, tot het eind van de oorlog, in grote getale de zee op gestuurd worden. Niet meer om een doorslaggevende overwinning te behalen maar alleen nog om van de vijand zoveel mogelijk materieel bezig te houden en ook een invasie te voorkomen. Ze maakte nog steeds slachtoffers onder geallieerde schepen maar de prijs was enorm. Van de ca 750 U-boten op de Atlantische oceaan werden er meer dan 500 tot zinken gebracht. 18000 van de 27000 opvarenden (3 op 4)  kwamen daarbij om.

Het verhaal van de zeelui van de koopvaardij in de oorlog heeft in Engeland altijd veel meer aandacht gekregen dan in Nederland

De prijs die de koopvaardij bracht is vergelijkbaar onvoorstelbaar. Gedurende de hele oorlog werden op de Atlantische Oceaan alleen al meer dan 2200 schepen tot zinken gebracht. 30000 bemanningsleden kwamen om. Daarnaast werden honderden marineschepen en vliegtuigen vernietigd waarbij duizenden militairen van de marine en luchtmacht omkwamen.
De grote koopvaardij vloten van de Engeland en de VS leden ook de grootste verliezen maar de – ook niet kleine vloten – van Noorwegen, Griekenland en Nederland werden gedecimeerd. Nederland verloor 360 van de 541 zeeschepen waarbij 3600 opvarende om kwamen.

De battle of the Atlantic duurde van de eerste tot de laatste dag van de oorlog en was daarmee de langst durende slag van de oorlog.

De rol die de koopvaardij en vooral het burgerpersoneel dat de schepen bemande speelde is een erg onderbelicht hoofdstuk van de tweede wereldoorlog, zeker in Nederland. Ik hoop met deze website over de geschiedenis van de Abbekerk er voor te zorgen dat nooit wordt vergeten wat deze mannen hebben meegemaakt en hebben gedaan voor de bevrijding van van de wereld.

Het Nederlandse koopvaardijschip was één van de zeer weinig plaatsen waar de Nederlandse vlag de hele oorlog lang gewoon heeft gewapperd.

Verliezen in cijfers:

Geallieerde koopvaardij verliezen op alle zeeen

 

Dit was het laatste deel van het 64 delige Blog “75 Jaar Geleden” (De Laatste Reis).
Geschreven in 2016 and 2017 door Peter Kik